Қазіргі уақытта мұғалімдер қалада орташа есеппен 352 мың теңге, ал ауылдарда шамамен 435 мың теңге алады.
2020 жылдан бастап Қазақстанда мұғалімдердің жалақысын жоспарлы түрде жыл сайын 25% көтеруде. ҚР Оқу-ағарту министрлігінің мәліметінше, осы уақыт ішінде педагогтардың жалақысы екі есе өсті. Сонымен, 2024 жылдың қорытындысы бойынша қалалық мұғалімдердің орташа жалақысы 352 мың теңгені құрады. Бұл ел бойынша орташа көрсеткіштен әлдеқайда төмен, бірақ ауылдық мектептерде сабақ беретін олардың әріптестері едәуір көп табыс табады – орташа есеппен 435 мың теңге.
Ауыл мұғалімдері неге жоғары жалақы алады?
Бұл ауылдық мұғалімдерге ерекше назар аударылатынымен байланысты – олардың жалақысы қалалық мұғалімдермен салыстырғанда кем дегенде 25 пайызға жоғары. "Дипломмен – ауылға" бағдарламасы бойынша түрлі салалардың мамандары басқа да артықшылықтарға ие бола алады. Сонымен қатар, мұғалімдердің жалақы мөлшері маманның білім деңгейіне, біліктілігіне, еңбек өтіліне, жұмыс жүктемесіне және еңбек жағдайларына, академиялық дәрежеге, тәлімгерлікке және сыныптан тыс спорттық іс-шараларға арналған қосымша төлемдердің болуына байланысты екенін атап өту маңызды.
Мысалы, Қазақстанда қазір шамамен 400 мың педагог бар, оның ішінде 300 мыңы аттестация нәтижелері бойынша берілген біліктілік санаттары үшін үстеме ақы алады. Осы ретте барлық педагогтің жартысы айына орташа есеппен 581 мың теңге алады, себебі олар 16 сағат емес, аптасына 24 сағатқа 1,5 жүктемемен жұмыс істейді.
Әртүрлі қосымша төлемдер:
- академиялық дәреженің болуы – 10 айлық есептік көрсеткішке (10 АЕК – 2025 жылы 39 320 теңге) тең;
- тәлімгерлік және жұмыс уақытынан тыс спорттық сабақтар – лауазымдық жалақының 100 пайызы;
Біліктіліктер үшін:
- педагог-модератор – 30%;
- педагог-сарапшы – 35%;
- педагог-зерттеуші – 40%;
- педагог-шебер – 50%.
Оқи отырыңыз: Мұғалімдер жазда қалай демалады және қанша жәрдемақы алады?
Сондай-ақ, Қазақстанда білім беру саласындағы жетістіктері, олимпиада жүлдегерлерін дайындауы және мемлекеттік марапаттар алуы үшін педагогтар ынталандырылуы мүмкін. Мысалы, 2024 жылы 89 педагог мемлекеттік сыйлықтардың лауреаттары атанып, әрқайсысына 3,6 миллион теңге төленді.
Қазақстанда жоғары оқу орындары оқытушыларының жалақысы қалай көтеріліп жатыр?
Елдегі жоғары оқу орындары оқытушыларының жалақысы орта есеппен 400 мың теңгеге дейін көтерілді, бұл оқу орнына байланысты өзгереді. Енді олардың жетістіктері үшін қосымша төлемдер де көбейтіледі.
2024 жылдың екінші тоқсанында Қазақстандағы білім беру саласындағы орташа номиналды жалақы 346 635 теңгеге жетті. Мамандану мен аймаққа байланысты бұл көрсеткіш айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Мысалы, жоғары білім беру педагогтарының жалақысы ел бойынша орта есеппен 393 041 теңгені құрайды.
Сонымен қатар, білім беру саласындағы қызметкерлердің жалақылары әлі де республика бойынша орташа көрсеткіштерден төмен. Алайда, жалақыларды арттыру бойынша жұмыстар жалғаса беретінін атап өту маңызды.
Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі мәліметінше, 2023-2029 жылдары жоғары білім мен ғылымды дамыту тұжырымдамасы аясында ғылыми ұйымдар қызметкерлерінің жалақылары бірінші жылы 18 пайызға ұлғайтылған. 2024 жылы өсім де 18 пайызды құрады, ал 2025 жылдың қаңтарынан бастап олар тағы 17% артты.
Оқи отырыңыз: Аймағамбетов: Мұғалімдер күніне екі-ақ құжат толтыруы керек
Сонымен қатар, жоғары оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамының жалақысы 160,7 мыңнан 350 мың теңгеге дейін, ал ұлттық жоғары оқу орындарында 228,8 мыңнан 400 мың теңгеге дейін өсті. Сондай-ақ, педагогтардың әртүрлі жетістіктері мен ғылыми дәрежелері үшін жалақыға үстемеақылар көбейтіледі:
- философия докторы (PhD), профиль бойынша доктор, ғылым кандидаты және қауымдастырылған профессор (доцент) атағы үшін – 25 АЕК (2024 жылы 92 300 теңге);
- ғылым докторы және қауымдастырылған профессор (доцент) атағы үшін – 42 АЕК (155 064 теңге);
- философия докторы (PhD), профиль бойынша доктор, ғылым кандидаты, ғылым докторы және профессор атағы үшін – 50 АЕК (184 600 теңге).
Маңызды атап өту қажет, дәл осындай қосымша төлемдер ғылыми-зерттеу қызметімен өздерінің негізгі жұмыс орнында айналысатын ғылыми қызметкерлерге де беріледі. Бұл ретте 40 жасқа дейінгі жас ғалымдар жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының эндаумент-қорының инвестициялық табысынан алынған қаражат есебінен шәкіртақы алуы мүмкін.
Кадрлық резервтегі педагогтар мектеп директорлары лауазымына қалай тағайындалады?
ҚР Оқу-ағарту министрлігі мектеп директорларын тағайындау процесі жөнінде түсініктеме берді.
"Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2023 жылдың 29 наурызында Қазақстан Республикасы Парламентінің VIII шақырылымының бірінші сессиясында берген тапсырмасына сәйкес, менеджментті жақсарту мақсатында министрлік 2023 жылдан бастап "Білім берудегі 1 000 өзгеріс көшбасшысы" жобасын жүзеге асыруда. 2023 жылы республика бойынша 207 педагог кадрлық резервке кірді, олардың ішінде 181 адам орта білім беру ұйымдарында конкурссыз басшылық қызметтерге тағайындалды (ауыл мектептеріне 41%, қалалық мектептерге 59%). Сонымен қатар, білім беру ұйымдарының бірінші басшыларын жұмысқа қабылдау білім беру ұйымдарының бірінші басшылары мен педагогтарын тағайындау және қызметтен босату қағидаларына сәйкес жүргізіледі, бұл ережелер білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 21 ақпандағы №57 бұйрығымен бекітілген", – делінген хабарламада.
126-шы Қағида тармағына сәйкес, мемлекеттік білім беру ұйымдары басшылары мен шағын жинақты мектептердің қызметіне қабылданған педагогтерді Кадрлық резервке енгізу туралы норма енгізілді. Бұл педагогтерді жұмыс берушінің шешімімен конкурссыз және білім басқармаларының қалауына сәйкес тағайындауға болады.
"2024 жылы 376 резервтегі қызметкер дайындалған, оның ішінде 11 мектепке дейінгі ұйымдарға, 316 орта білім саласына, ал 49 техникалық және кәсіби білім беру саласына. Қазіргі уақытта 127 резервтегі қызметкер (34%) байқаусыз тағайындалды: 95 басшы, 32 басшының орынбасары. Сонымен қатар, педагогтарды аттестациялау ережелері мен шарттарына сәйкес, республикалық кадрлық резервке алынғандар білім беру ұйымдарының басшысы немесе басшының орынбасары қызметіне тағайындалған кезде, бірінші санатты басшы немесе бірінші санатты басшының орынбасары біліктілік санаты аттестациясыз беріледі. Осыған байланысты білім беру ұйымдарының басшыларын тағайындау жаңа форматқа көшуде, арнайы дайындықтан өткен білікті орынбасарлар республикалық кадрлық резервке енгізіліп, тікелей тағайындалады. Бұл мектептегі оқу-тәрбие процесін жақсартады. Сондай-ақ, өз кезегінде, білім сапасының көтерілуіне әкеледі", – деп түсіндірді министрлік өкілдері.
Оқи отырыңыз: Ұстаз мәртебесі артып, жалақысы көбейді. Бұл ер мұғалімдер санына қалай әсер етті?
Естеріңізге сала кетейік, ағымдағы жылдың ақпан айында оқу-ағарту министрі Ғани Бейсембаев ведомство алқасының отырысында мектеп директорларының біліктілік деңгейінің жеткіліксіздігі туралы хабарлаған болатын.
