Ел жастары қандай қолдауға ие?

Мемлекет жастардың қо­ғамдық өмірге белсене ара­ласуына, еркін білім алып, азаматтық ұста­ны­­мының қалып­тасуы­на ерек­ше мән береді. Сондай-ақ оларға кәсіпкерлік не әлеу­­меттік қолдау көрсе­тіп, дамуына жағдай жа­сай­ды.

Осыдан екі жыл бұрын нау­рыз айында «Қазақ­стан­ның кейбір заң­на­ма­лық актілеріне мемлекеттік жас­тар саясаты және әлеуметтік қамсыздандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңы күшіне енді. Аталған құжат жастарға қандай мүмкіндіктерге жол ашты?

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған заңда бұрын 14–29 жас аралығындағы азаматтар жас саналса, мұның шегі 35-ке дейін ұлғайтылды. Тиісінше, елдегі бірқатар азамат бағдарламалар мен жобаларға қатысуға мүмкіндік алды. Одан қалды бұл жаңашылдық мем­ле­­кет­тік қолдау шараларын кеңінен пайдалануға мүмкіндік берді.

Есесіне мемлекеттік бағдар­ла­малар негізінде еңбекке ара­лас­қан, тәжірибе жинақтап кәсіп ашқан, баспаналы болған жастар көбейді. Мәселен, «Jol tap», «Jumys tap» сынды бағдарламалар мен «Jobfair365» платформасының ықпалымен былтыр 400 мыңнан аса жас жұмысқа орналасты. Уа­қытша болса да, «Жасыл ел» мау­сымдық жобасы да кейінгі үш жылда 100 мыңнан аса азаматтың табыс табуына жәрдемдесті.

Елдегі жастар саясатын жү­­зеге асыратын 231 Жастар ресурс­­­тық орталығы 500-ден аса бос жұмыс орын жәрмеңкесін ұйым­дастырды. Іс-шараларда заң­гер­лік, психологиялық, кә­сіптік бағдар, мемлекеттік бағ­дар­ла­малар, волонтёрлік, жұмыспен қамту жөнінен миллионнан аса жас кеңес алды.

Ал жастармен тікелей жұмыс істейтін осы орталық маман­да­рының біліктілігін арттыру мақсатында «Жастар» ғылыми-зерттеу орталығы 2020 жылы «Мемлекеттік жастар саясаты мектебі» жобасын іске қосты. Содан бері төрт жыл аралығында облыстық, қалалық және аудан­дық ЖРО-ның мыңнан аса қызметкері оқудан өтті. Былтыр Ақтөбе, Тараз, Астана, Қарағанды қаласында 160 маманды қамтитын семинар-тренингтер де өткізілген.

Бұған қоса 2021 жылдан бастап ҒЗО жанынан Үйлестіру кеңесі жұмыс істейді. Оның құрамына облыстық және қалалық ЖРО директорлары, ғылыми қыз­мет­керлер мен жас­тар саясаты саласындағы сарапшылар бар. Олар ЖРО қызметкерлерінің еңбек жағдайларын жақсарту бағытындағы мәселелерді де қарастырды. Осылайша, Астана, Шымкент, Алматы, Ақмола, Батыс Қазақстан, Жамбыл, Қарағанды, Қостанай, Шығыс Қазақстан облысында қызметкерлердің жа­ла­қысы жергілікті бюджеттер есебінен 30–70%-ға көтерілді. Қалған өңірлерде бұл тәжірибе жергілікті атқарушы органдардың бюджет мүмкіндіктеріне қарай біртіндеп енгізіледі.

Жастарға арналған қоғамдық кеңістіктерді дамыту мақсатында өңірлерде комьюнити және коворкинг орталықтарын құру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бүгінде республика көлемінде 58 коворкинг орталық жұмыс істейді. Алматы қаласында және Қызылорда мен Қарағанды облысында комьюнити орталықтары ашылды. Бұл кешенді жұмыс 2023–2029 жылдарға арналған мемлекеттік жастар саясатының тұжырымдамасы негізінде іске асырылып келеді.

Жұмыс істемейтін не оқы­майтын NEET санатындағы 160 мың отандасымыздың бас­тамаларын қолдау мақсатында Мәдениет және ақпарат министр­­лігі «Zhas project» аясында 280 грант бөлді.

Бүгінде «Отбасы банк» облыс әкімдіктерімен бірлесіп, елдің 16 өңірінде жұмыс істейтін жастарға арналған арнайы ипотекалық бағдарламаларын іске қосты. Ста­­­­тистиканы бағдарласақ, 2017 жылдан бастап, мемлекеттік бағ­дар­­ламалар аясында 35-ке дейінгі 7 200-ден аса азамат баспаналы болған.

Жастар саясатының бас­ты бағыттарының тағы бірі – кадр­лық әлеуетті арттыру. «Прези­денттік жастар кадрлық резерві» – Мемлекет басшысының тап­сырмасымен 2019 жылдан бас­тап іске асып келе жатқан жоба. Қазіргі уақытта 315 ре­зерв­тегі жас мемлекеттік және ква­зи­мемлекеттік секторда бас­шы­лық лауазымдарға тағайын­далды.

Жобаға қызығушылық жыл сайын артып келеді: 2019 жылы – 13 мың адам, 2021 жылы – 22 мың адам, 2023 жылы – 31 мың адам тапсырды. Үш іріктеудің нәтижесі бойынша 400 адам резервке қабылданды. Олар саяси мемлекеттік лауазымдарға, «А» корпусына, сондай-ақ «Б» корпусындағы басшылық қыз­меттерге тағайындалу мүм­кін­дігіне ие болды.

Былтыр алғаш рет барлық өңірде аймақтық кадрлық резервке іріктеу өтті. Оған респуб­ликалық маңызы бар қалалар мен облыстардың жергілікті атқарушы органдары қатысты. 505 адам екі жыл мерзімге резервке қабылданып, мемлекеттік органдардың келісімімен «Б» корпусындағы әкімшілік мем­лекеттік лауазымдарға конкурссыз тағайындалды.

Бұған қоса мемлекет гранттар мен сыйақылар арқылы жастарға үнемі қолдау көрсетіліп келеді. Мәселен, былтыр 90 млн теңгеге «Тәуелсіздік ұрпақтары» гранты 30 жасқа табысталды. Жобада ғылым, мәдениет, IT, медиа, бизнес, волонтёрлік секілді тақырыптар қамтылды.