Ол – ағысқа қарсы жүретін адам. Кейіпкерімізбен танысып, әңгімелескеннен кейін алғаш ойымызға келген теңеу осы болды. Себебі ғалым әдетте ер адамдар баратын саланы таңдаған. Бүгінде ядролық және термоядролық энергетикаға арналған материалдарды зерттеу саласындағы жетекші маманға айналып отыр.
Инеш Кенжина – PhD, Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университетінің қауымдастырылған профессоры, Мемлекеттік «Дарын» жастар сыйлығының лауреаты. Ол атом энергетикасын зерттеуге үлкен мақсатпен келген. Мұны: «Мен әлемге ықпал ететін, адамзатты алға жылжытатын салада жұмыс істегім келді. Бұл бағытта әйелдердің аз екенін көргенде мен үшін кедергі емес, керісінше, қызық сынақ болды. Осындай салаларда білім, табандылық және кәсіпқойлық маңызды екенін, ал стереотиптердің шешуші рөл атқармайтынын дәлелдеуге ұмтылдым», деп түсіндіреді.
14 жылдан аса уақыт бойы ғылыми зерттеулермен айналысып келе жатқан ғалымның алғашқы, сондай-ақ кейінгі ғылыми жұмыстары ядролық және термоядролық реакторларға арналған материалдарды зерттеумен тығыз байланысты болды. Ғылыми қызметінің басынан бастап, ол материалдардың экстремалды жағдайда қалай әрекет ететінін жан-жақты зерттеумен айналысты. Уақыт өте келе ғылыми қызығушылығының шеңбері кеңейіп, радиациялық зақымданулардың жаңа аспектілерін, материалдардың жұмыс орталарымен өзара әрекеттесуін, жоғары температура мен сәулелену жағдайларындағы материалдардың мінез-құлқын зерттеуді қамтыды. Бұл жекелеген жобалар ғана емес, ядролық және термоядролық энергетикада қолданылатын кешенді зерттеулерге ұласты.
«Докторлық диссертациям осы ғылыми жолдың логикалық кезеңіне айналды. Онда йондандырушы сәулеленудің әсерін зерттеп, мыс негізіндегі металл наноқұрылымдарды бағытталған түрде түрлендіру әдістерін қарастырдым. Өз қызметімді әрқашан жеке зерттеулерден тұратын жол ретінде емес, үздіксіз дамып отыратын ғылыми ізденіс ретінде қабылдадым. Нәтижесінде, мен үшін ғылыми жұмыс – динамикалық үдеріс, мұнда бір зерттеу келесісіне негіз болады, ал алынған нәтижелер терең әрі ауқымды жаңа жобалардың іргетасын қалайды. Менің ғылыми мансабымда ұстазым Қайрат Камалұлы Қадыржановтың рөлі зор. Ол ғылыми жетекшім болып қана қоймай, сонымен қатар ғылымға көзқарасымды қалыптастырды, міндеттерге кеңірек қарауды, стратегиялық ойлауды және ең күрделі сын-қатерлерден қорықпауды үйретті. Оның терең білімі, аналитикалық ойлау қабілеті мен күрделі технологиялық үдерістердің болашағын көру қабілеті маған үлкен әсер етті. Іргелі ғылыми зерттеулерді қолданбалы шешімдермен үйлестірудің маңыздылығын көрсетті, ал бұл ядролық энергетика сияқты күрделі әрі инновациялық салада ерекше маңызды», дейді И.Кенжина.
Қазір кейіпкеріміз өзінің командасымен реакторда сәулелендірілген титан бериллийдің коррозиялық үдерістерін зерттеумен айналысып жатыр. Олар эксперименттік деректер алды, бұл сәулелендірілген титан бериллийдің коррозиялық қасиеттері химиялық сипаттамалар мен сәулелену әсерінен беткі және жақын беткі қабаттардың микроструктуралық өзгерістерінің үйлесімімен анықталатынын дәлелдейді. Мұндай нәтижелер термоядролық реакторлар жағдайында материалдың ұзақ мерзімділігін болжау үшін маңызды әрі экстремалды жағдайларда пайдалануға бейімделген, радиациялық және коррозиялық әсерлерге төзімді жаңа материалдарды жасау технологияларын әзірлеуде қолданылуы мүмкін.
«Термоядролық энергетикадағы перспективалы функционалдық материалдардың бірі – литий құрамды керамикалар. Бұл бланкеттер тритий өндіру үшін қолданылады, ал тритий – термоядролық синтез реакциясының отыны. Біз әртүрлі мольдік құрамы, пеббл өлшемдері бар литий керамикасының үлгілерімен сәулелендіру эксперименттерін жүргіздік және in-situ зерттеулерінің нәтижелерін алдық. Бұл жұмыстар аясында жетекші еуропалық ұйымдармен бірлескен зерттеулер жүргізуге, термоядролық энергетика үшін инновациялық технологияларды ынтымақтастықпен әзірлеу мүмкіндігін арттырады. Сонымен қатар бұл коммерциялық термоядролық энергия көзін дамыту саласындағы халықаралық техникалық және технологиялық мәселелерді шешуге ықпал етіп, әлемнің жетекші ғылыми орталықтарымен өзара тиімді әріптестік орнатуды көздейді», дейді И.Кенжина.
Ғылымды болашағы ретінде көретін ол қыз-келіншектерге кейіпкеріміз ядролық физика сияқты күрделі бағыттарға қорықпай кірісуге, гранттарға, конференцияларға, тәжірибе алмасу бағдарламаларына қатысу арқылы халықаралық мүмкіндіктерді пайдалануға, жоғары кәсібилікті талап ететін ғылымда білім алуды тоқтатпауға, мықты мамандармен жұмыс істеп, нақты тәжірибе жинауға ықпал ететін жобаларды іздеуге, өзіне және біліміне сенуге, көшбасшылық рөлдерді батыл қабылдауға кеңес береді.
